Deep Democracy
De beste oplossingen voor uitdagingen zijn vaak in een organisatie, team of werksysteem aanwezig. De medewerkers hebben de meeste ervaring, weten wat er beter kan en zijn daardoor de aangewezen personen om na te denken over innovaties of andere ontwikkelingen. Daarbij is het enorm stimulerend als je betrokken wordt om mee te denken over iets nieuws of anders.
Hoe zorg je ervoor dat je van alle verschillende goede ideeën, die er in een team zijn, gezamenlijk één oplossing maakt, die (op dat moment) de beste oplossing is en waar ook draagvlak voor is. Wat is daarvoor nodig? De wil om echt samen te werken, leiderschap en om kunnen gaan met verschillen. ‘Verschillen zijn de energiebron van ontwikkelingen’ (uit Jitske Kramer, Deep Democracy).
Deep democracy is een methode voor besluitvorming waarin alle perspectieven binnen een groep erkend en gewaardeerd worden, inclusief de vaak aanwezige, maar zelden gehoorde minderheidsstemmen. Dit gebeurt door meningsverschillen en conflicten te onderzoeken als bronnen van inspiratie en wijsheid. Zo ontstaat begrip en verbinding en wordt de samenwerking binnen een team versterkt. Dit leidt tot veerkrachtigere en inclusievere teams.
Juist omdat ik het in mijn werk zo belangrijk vind dat er bottom-up gewerkt wordt, maak ik graag gebruik van Deep Democracy bij het begeleiden van een groep, team of afdeling.
Wat is Deep Democracy
Democracy’ komt van het Griekse woord ‘Demos’, dat volk betekent en ‘Kratos’, dat kracht of macht betekent. Het is ‘Deep’ omdat er gebruik gemaakt wordt van diepere emoties en bewustzijnsniveaus in een groep. Emoties, meningen of overtuigingen, die op het groepsonbewuste (de onderstroom) leven en daar vooruitgang behoorlijk in de weg kunnen zitten, worden naar het groepsbewuste gehaald. Hierdoor weet iedereen wat er speelt, is het voor iedereen zicht- en hanteerbaar wat er aan de hand is. Vervolgens is er ruimte gecreëerd om openlijk het gesprek te voeren.
“Deep Democracy is eigenlijk vooral het echt goede gesprek voeren. Vrijmoedig en waar openhartig wordt geluisterd. Conflicten worden niet gemeden, maar worden opgezocht en inzichtelijk gemaakt, zodat een groep daarna weer makkelijker en beter verder kan. Dan kunnen de ‘beste’ besluiten worden genomen, omdat ieders wijsheid wordt benut!” (uit ‘now we’re talking’ van Frank Weijers)
Uitgangspunten Deep Democracy
Tijdens een Deep Democracy sessie, gelden voor iedere deelnemer een aantal uitgangspunten of afspraken. Deze hebben vooral tot doel om de veiligheid tijdens het gesprek te waarborgen. Aan alle deelnemers wordt tijdens de sessie gevraagd of het goed is dat deze regels worden toegepast. De procesbegeleider ziet er vervolgens op toe dat er conform deze regels met elkaar wordt gesproken.
- Niemand heeft patent op de waarheid.
- Ik ga in gesprek om onze relatie te verbeteren.
- Ik ben bereid om te leren van en met elkaar.
- Het tempo van het gesprek wordt af en toe vertraagd.
- Ik heb anderen nodig om een betere luisteraar te worden.
- Het kan af en toe chaotisch zijn en dat is goed.
Onderstroom en Sabotage Lijn
De onderstroom in een groep verwijst naar de gevoelens, gedachten en onuitgesproken overtuigingen die niet direct zichtbaar zijn, maar wel de dynamiek en samenwerking in deze groep beïnvloeden. Deze onderliggende lagen – zoals spanningen, onzekerheden of verborgen loyaliteiten – kunnen het groepsproces verstoren als ze niet worden besproken, omdat ze vaak leiden tot onbewuste weerstand, conflicten of verminderde betrokkenheid. Het bespreekbaar maken van de onderstroom helpt om een open en veilig klimaat te creëren, waarin alle perspectieven gehoord en gewaardeerd worden. Als dit niet gebeurt, als stemmen of meningen in een groep niet gehoord worden, verdwijnen zij onderwater (in de onderstroom of het groepsonbewuste) en wordt sabotagegedrag zichtbaar. In het begin grappig en mild, maar naarmate de tijd verstrijkt wordt het sabotagegedrag grimmiger. Dit noemen we de sabotage lijn, deze is hiernaast weergegeven.
| Sabotage lijn |
|---|
| GrapjesGrapjes zijn leuk, behalve als je daardoor niet tot een besluit kan komen, als zaken worden weggelachen. |
| Sarcastische grapjesIemand of een situatie belachelijk maken, gevaarlijk als iedereen meelacht! |
| Excuses en smoesjesWaarom iets ‘echt’ niet zou kunnen, ga op zoek naar de dieper achterliggende reden. |
| RoddelAls we niet meer met elkaar maar wel over elkaar praten (in‑ en uitsluiten). |
| Slechte communicatieElkaar ontlopen, uit de weg gaan, er wordt niets meer gedeeld. |
| VertragenDiscussies opnieuw voeren; genomen besluiten aanvechten; data niet invoeren. |
| Opzettelijk tegenwerkenInformatie achterhouden, of laat delen – niet leveren of gedeeltelijk. |
| StakenWe doen niet meer mee!In alle openheid, er is woede en men is luidruchtig. |
| Ruzie/gevecht terugtrekkenMensen worden onherstelbaar beschadigd, er is geen wederzijds vertrouwen meer. |